USTAWA O OCHRONIE SYGNALISTÓW
W dniu 14 czerwca 2024 r. Sejm przyjął ustawę o ochronie sygnalistów (zwaną dalej „ustawą”). Ustawa ta ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dyrektywa 2019/1937).
Ustawa o ochronie sygnalistów została ogłoszona w Dzienniku Ustaw – 24 czerwca 2024 r., wobec tego w przeważającej części wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 25 września 2024 r.
KIM JEST SYGNALISTA?
Ustawa definiuje sygnalistę jako osobę fizyczną, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniu prawa. Kluczowe jest to, że informacja ta musi być uzyskana w kontekście związanym z pracą
01.
Pracownicy
(w tym pracownicy tymczasowi)
02.
Osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy
(np. umowy cywilnoprawne)
03.
Przedsiębiorcy, prokurenci, akcjonariusze, wspólnicy
04.
Członkowie organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej
05.
Osoby pracujące pod nadzorem i kierownictwem innych
(np. podwykonawcy, dostawcy)
06.
Stażyści, wolontariusze, praktykanci
RODZAJE ZGŁOSZEŃ
Ustawa o ochronie sygnalistów określa trzy sposoby zgłaszania informacji o naruszeniu prawa:
- Zgłoszenie wewnętrzne w ramach danego podmiotu prawnego, w tym podmiotu prywatnego
- Zgłoszenie zewnętrzne skierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich lub innego organu publicznego
- Ujawnienie publiczne, czyli podanie informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej
JAKIE NARUSZENIA PRAWA MOŻE ZGŁASZAĆ SYGNALISTA?
Oto 5 przykładowych praw, których naruszenie może zgłaszać sygnalista, na podstawie podanego fragmentu ustawy
- Przeciwdziałanie korupcji i praniu pieniędzy: Obejmuje to wszelkie działania związane z przekupstwem, łapownictwem, defraudacją środków publicznych, a także ukrywaniem pochodzenia nielegalnie uzyskanych pieniędzy.
- Bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami: Dotyczy to sytuacji, gdy produkty lub usługi nie spełniają obowiązujących norm bezpieczeństwa, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów.
- Ochrona środowiska: Obejmuje to nielegalne działania związane z zanieczyszczaniem środowiska, nieprzestrzeganiem norm emisji, nielegalnym składowaniem odpadów itp.
- Ochrona danych osobowych: Dotyczy to wszelkich przypadków naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, takich jak nieuprawniony dostęp do danych, ich ujawnienie lub niewłaściwe przetwarzanie.
- Naruszenia zasad konkurencji i pomocy publicznej: Obejmuje to nielegalne porozumienia między przedsiębiorstwami, nadużywanie pozycji dominującej na rynku, a także udzielanie niedozwolonej pomocy publicznej.